18. ve 19. Yüzyıl Felsefesinin Ortaya Çıkışı: Aydınlanma Çağı'nın Felsefi Mirası
18. ve 19. yüzyıllar, Avrupa'da ve dünya genelinde büyük değişimlerin yaşandığı, bilimsel ve sanayi devrimlerinin hız kazandığı bir dönemdir. Bu dönemde felsefe de bu değişimlerden nasibini almış, yeni sorular sorarak ve farklı cevaplar arayarak önemli bir dönüşüm geçirmiştir. Bu döneme genel olarak "Aydınlanma Çağı" denilmektedir.
Aydınlanma Çağı'nın Özellikleri
- Akılcılık: Bu dönemde filozoflar, aklın evrenin ve insanın en önemli kılavuzu olduğu düşüncesini benimsemişlerdir. Dinsel inançların yerine akıl ve bilimsel yöntemler ön plana çıkarılmıştır.
- Bireycilik: Ortaçağ'ın toplumsal hiyerarşisine karşı çıkılarak bireyin özgürlüğü ve hakları vurgulanmıştır.
- İlerleme inancı: İnsanlığın sürekli olarak ilerleyeceği ve daha mükemmel bir dünyaya ulaşacağı düşüncesi hakim olmuştur.
- Doğa yasalarına inanç: Evrenin belirli, değişmez yasalarla yönetildiği ve bu yasaların akıl yoluyla keşfedilebileceği inancı yaygınlaşmıştır.
- Tolerans: Farklı dinlere, kültürlere ve görüşlere karşı hoşgörü ve saygı duyulması gerektiği düşüncesi öne çıkmıştır.
18. ve 19. Yüzyıl Felsefesini Etkileyen Faktörler
- Bilimsel devrim: Coğrafya, fizik, astronomi gibi alanlarda yapılan keşifler, dünyaya bakış açısını kökten değiştirmiştir.
- Sanayi devrimi: Üretim yöntemlerindeki köklü değişimler, toplumsal yapıyı ve yaşam biçimlerini dönüştürmüştür.
- Matbaanın yaygınlaşması: Bilginin daha hızlı ve geniş kitlelere ulaşmasını sağlayarak düşünce özgürlüğünü desteklemiştir.
- Siyasi olaylar: Fransız İhtilali gibi büyük siyasi olaylar, felsefi düşünceleri derinden etkilemiştir.
Önemli Felsefeciler ve Düşünceleri
- John Locke: İnsan hakları, devletlerin meşruiyyeti ve tolerans konularında önemli çalışmalara imza atmıştır.
- Jean-Jacques Rousseau: Toplumsal sözleşme, eğitim ve doğa durumuyla ilgili görüşleri ile tanınır.
- Immanuel Kant: Bilginin doğası, ahlak felsefesi ve estetik üzerine yaptığı çalışmalarla felsefe tarihinde önemli bir yer edinmiştir.
- Jeremy Bentham: Utilitarizm olarak bilinen faydacılık felsefesinin kurucusudur.
- Auguste Comte: Pozitivizm akımının kurucusu olarak bilinir ve bilimin her alandaki önemini vurgulamıştır.
18. ve 19. Yüzyıl Felsefesinin Mirası
18. ve 19. yüzyıl felsefesi, modern felsefenin temelini oluşturmuş ve günümüzdeki birçok düşünceye ilham kaynağı olmuştur. Bu dönemde ortaya atılan fikirler, insan hakları, demokrasi, bilimsel yöntem ve sosyal adalet gibi konularda hala tartışılmakta ve geliştirilmektedir.
Sonuç
18. ve 19. yüzyıl felsefesi, büyük değişimlerin yaşandığı bir dönemde ortaya çıkmış ve bu değişimlere anlam vermeye çalışmıştır. Akılcılık, bireycilik, ilerleme inancı ve tolerans gibi temel değerler, bu dönemin felsefesini şekillendirmiştir. Bu dönemde ortaya atılan fikirler, günümüz dünyasının şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır.